Âå÷åð Áðþñ Äæåêñúí å ïðåçèäåíò íà Êîìèòåòà íà ÑÀÙ çà ðàçøèðÿâàíå íà ÍÀÒÎ è îðãàíèçèðà èíòèìíè âå÷åðè çà àìåðèêàíñêè ñåíàòîðè è ÷óæäåñòðàííè ñëóæèòåëè. Äåíåì å îòãîâîðåí äèðåêòîð ïî ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ïðè "Lockheed Martin Corp." - íàé-ãîëåìèÿò ïðîèçâîäèòåë íà îðúæèå â ñâåòà.
Ã-í Äæåêñúí òâúðäè, ÷å íå ñìåñâà äâåòå ñè "ñàìîëè÷íîñòè", íî íåãîâàòà ôèðìà è ãðóïàòà ìó íà âëèÿíèå âîäÿò åäíà è ñúùà áèòêà. Äîñòàâ÷èöèòå îò ñåêòîðà íà Îòáðàíàòà ñå äúðæàò êàòî ïðåòðóïàíè ñ ðàáîòà äèïëîìàòè íà ãëîáàëíî íèâî, çà äà ïîîùðÿò ðàçøèðÿâàíåòî íà Îðãàíèçàöèÿòà íà Ñåâåðîàòëàíòè÷åñêèÿ ïàêò (ÍÀÒÎ), êîåòî ùå ñúçäàäå îãðîìåí ïàçàð çà òÿõíàòà ïðîäóêöèÿ.
Íà ïðåäñòîÿùèÿ îáù áàçàð íà îðúæèå ùå áúäàò ïîñòàâåíè íà êàðòà ìèëèàðäè äîëàðè: òåçè, êîèòî ùå äîíåñå ïðîäàæáàòà íà îðúæèå íà ñòðàíèòå îò Öåíòðàëíà Åâðîïà, ïîêàíåíè äà ñå ïðèñúåäèíÿò êúì ÍÀÒÎ. Ïðèåìàíåòî â çàïàäíàòà îáùíîñò ùå äîíåñå ïîëèòè÷åñêè àâòîðèòåò, íî òî èìà è ñâîÿòà öåíà: ñïàçâàíå ïðàâèëàòà íà ÍÀÒÎ, êîèòî èçèñêâàò çàïàäíè àïàðàòóðè è îðúæèå.
"Çàëîãúò å ãîëÿì" çà ïðîèçâîäèòåëèòå íà îðúæèå, êàçâà Äæîåë Äæîíñúí, âèöåïðåçèäåíò, îòãîâàðÿù çà ìåæäóíàðîäíèòå ñäåëêè, íà "Aerospace Industries Association" - åäíà òúðãîâñêà ãðóïà. "Êîéòî óñïåå äà ñòèãíå ïðúâ, ùå äúðæè êëþ÷à ïðåç ñëåäâàùèÿ ÷åòâúðò âåê". Ïîòåíöèàëíèÿò ïàçàð ñàìî çà âîåííèòå èçñòðåáèòåëè å 10 ìèëèàðäà äîëàðà, òâúðäè òîé. À òåçè èçñòðåáèòåëè ùå ñå íóæäàÿò îò ñàìîëåòíè ìàêåòè, ðåçåðâíè ÷àñòè, óñúâúðøåíñòâóâàíå íà åëåêòðîííîòî îáîðóäâàíå è äâèãàòåëèòå. "Ñëåä òÿõ èäâàò òðàíñïîðòíèòå ñàìîëåòè, ðàáîòíèòå õåëèêîïòåðè, íàïàäàòåëíèòå õåëèêîïòåðè", ïðîäúëæàâà Äæîíñúí, äà íå ãîâîðèì çà âîåííîêîìóíèêàöèîíííèòå ñèñòåìè - êîìïþòðè, ðàäàðè, ðàäèîïðåäàâàòåëè è äðóãèòå ñðåäñòâà íà åäíà ñúâðåìåííà áîéíà ñèëà. "Ñúáåðåòå âñè÷êî òîâà è ùå âèäèòå, ÷å ñòàâà äóìà çà åäíà ìíîãî ñîëèäíà ñóìà", çàâúðøâà òîé.
Ïúðâèòå ïðèçíàöè íà ëàâèíà îò âîåííè ðàçõîäè â Öåíòðàëíà Åâðîïà íàêàðàõà ïúëíîìîùíèÿ äèðåêòîð íà Ìåæäóíàðîäíèÿ âàëóòåí ôîíä äà ïîâäèãíå ïðîáëåìà ïðåä ñåêðåòàðÿ íà Õàçíàòà. Íî â ñúùîòî âðåìå, êîãàòî Äúðæàâíèÿò äåïàðòàìåíò òâúðäè, ÷å ïðèêàíâà ïîòåíöèàëíèòå ÷ëåíîâå íà ÍÀÒÎ êúì ñäúðæàíîñò, Ïåíòàãîíúò ãè íàñúð÷àâà â êóïóâàíåòî íà àìåðèêàíñêè ñàìîëåòè.
Ëèäåðèòå íà ÍÀÒÎ ùå òðÿáâà äà ñå ñðåùíàò íà 8 è 9 þëè â Ìàäðèä, çà äà äàäàò ñâîÿ ãëàñ ïî îòíîøåíèå ðàçøèðÿâàíåòî íà Ïàêòà. Àäìèíèñòðàöèÿòà íà Êëèíòîí òâúðäè, ÷å ïî òîçè ñëó÷àé áè òðÿáâàëî äà áúäàò ïðèåòè ×åøêàòà ðåïóáëèêà, Óíãàðèÿ è Ïîëøà. Íÿêîè ÷ëåíîâå íà ÍÀÒÎ ïîääúðæàò ìíåíèåòî, ÷å ñúùî òàêà Ðóìúíèÿ è Ñëîâåíèÿ áè òðÿáâàëî äà áúäàò ïðèçîâàíè äà ñå ïðèñúåäèíÿò îùå ñåãà. Ñúåäèíåíèòå ùàòè, îáà÷å, ñìÿòàò, ÷å äåìîêðàöèÿòà â Ðóìúíèÿ è âîåííàòà ñèñòåìà íà Ñëîâåíèÿ íå óäîâëåòâîðÿâàò ñòàíäàðòèòå íà Ïàêòà.
Ñëåä Ìàäðèä âúïðîñúò ùå ïðåìèíå â Ñåíàòà íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè, êîéòî òðÿáâà äà îäîáðè íîâèòå äúðæàâè - ÷ëåíêè ñ 2/3 îò ãëàñîâåòå. "Çà äà å ñèãóðíî, ÷å Ñåíàòúò å çàïîçíàò ñ ôàêòà, ÷å ñå êàñàå çà åäèí âàæåí àñïåêò îò àìåðèêàíñêàòà ñèãóðíîñò", ðàçêàçâà Äæåêñúí, íåãîâèÿò "Êîìèòåò íà ÑÀÙ çà ðàçøèðÿâàíåòî íà ÍÀÒÎ" íåîòäàâíà äàäå âå÷åðÿ çà îêîëî äâàíàäåñåò ñåíàòîðà ïðè ÷àñòíèÿ êëóá "Ìåòðîïîëèòàí", ðàçïîëîæåí íÿêîëêî ñãðàäè ïî-íàòàòúê îò Áåëèÿ äîì. Íàâåäåíè íàä àãíåøêè êåáàïè è ÷åðâåíî âèíî, ñåíàòîðèòå èçñëóøàõà Äúðæàâíèÿ ñåêðåòàð Ìàäëåéí Îëáðàéò ïî ðàçøèðÿâàíåòî íà ÍÀÒÎ. Ñðåä ãîñòèòå áÿõà Áúðíàðä Øâàðö - ïðåçèäåíò íà "Loral Space and Communications", êîìïàíèÿ, îò÷àñòè ñîáñòâåíîñò íà "Lockheed Martin". Âúâ âðúçêà ñ èçáîðèòå ïðåç 1996 ã. ã-í Øâàðö íàïðàâè ëè÷íî äàðåíèå îò 601.000 äîëàðà íà ïîëèòèöè îò Äåìîêðàòè÷åñêàòà ïàðòèÿ. Ñàìàòà êîìïàíèÿ "Lockheed Martin", ïàê ïî ñëó÷àé èçáîðèòå ïðåç 1996 ã. ðàçäàäå íà êàíäèäàòèòå çà ïðåçèäåíò è ÷ëåíîâå íà Êîíãðåñà 2,3 ìèëèîíà äîëàðà, êîèòî ñà ÷àñò îò îáùàòà ñóìà, óâåëè÷èëà ñå îò 1992 äî 1996 ã. ïåò ïúòè, äàðåíà îò âîåííè ïðåäïðèÿòèÿ íà ïðåäñòàâèòåëè íà Äåìîêðàòè÷åñêàòà ïàðòèÿ.
Êîìïàíèÿòà "Lockheed Martin" èñêà íåéíèòå èçñòðåáèòåëè F-16 äà çàìåíÿò ñòàðèòå MiG-21, ñúâåòñêî ïðîèçâîäñòâî , â õàíãàðèòå íà Öåíòðàëíà Åâðîïà. Íîðìàí Îãúñòèí - åêñêëóçèâåí äèðåêòîð íà "Lockheed Martin", ïðåç àïðèë íàïðàâè îáèêîëêà íà Óíãàðèÿ, Ïîëøà, ×åøêàòà ðåïóáëèêà, Ðóìúíèÿ è Ñëîâåíèÿ ñ öåë ðåêëàìà ñ "áèåíå íà áàðàáàíà" íà ñîáñòâåíèòå ñè ñäåëêè, à ñúùî è çà äà ïîäêðåïè âúçìîæíî íàé-ãîëÿìîòî ðàçøèðÿâàíå íà ÍÀÒÎ.  Áóêóðåù, ñëåä ïîäïèñâàíåòî íà äîãîâîð çà 82 ìèëèîíà äîëàðà çà ðàäàðè, òîé ïóáëè÷íî ïîäêðåïè ïðèåìàíåòî íà Ðóìúíèÿ. "Íîðì å åìîöèîíàëíî àíãàæèðàí ñ ðàçøèðÿâàíåòî íà ÍÀÒÎ", çàÿâè Äæåêñúí.
Ïðåç ìàé ïðåçèäåíòúò íà êîìïàíèÿòà "Bell Helicopter Textron" - Óåá Äæîéíúð, ñúùî ñå èçêàçà â ïîëçà íà ïðèåìàíåòî íà Ðóìúíèÿ, ñëåä êàòî ïîäïèñà äîãîâîð çà 1 ìèëèàðä äîëàðà çà ïðîäàæáàòà íà íàïàäàòåëíè õåëèêîïòåðè íà ðóìúíñêèÿ ìîðñêè ôëîò . Âúâ Âàøèíãòîí ëîáèñòúò íà ôèðìàòà - Äèê Ñìèò, êàçà, ÷å "Bell Helicopter Textron" óïîðèòî ñå áîðè çà âêëþ÷âàíåòî íà Ðóìúíèÿ, "ïðàâåéêè âñè÷êî, êîåòî è å âúçìîæíî çà ïðîïàãàíäèðàíå íà íåéíàòà êàóçà òóê". Ìèð÷à Äæîàíà, ïîñëàíèê íà Ðóìúíèÿ â Ñúåäèíåíèòå ùàòè, çàÿâè: "Íàé-ãîëÿì èíòåðåñ èìàò êîìïàíèèòå îò ñåêòîðà íà îòáðàíàòà, òúé êàòî ñà ïðÿêî çàèíòåðåñóâàíè îò ïðîáëåìà".
Ñïîðåä àìåðèêàíñêàòà àäìèíèñòðàöèÿ ðàçõîäèòå, ñâúðçàíè ñ îãðàíè÷åíèÿ áðîé ñòðàíè, êîèòî áè òðÿáâàëî äà ñå ïðèñúåäèíÿò êúì ÍÀÒÎ, çà ïåðèîä îò 10 ãîäèíè ùå äîñòèãíàò 35 ìèëèàðäà äîëàðà, 2 ìèëèàðäà îò êîèòî ùå áúäàò çà ñìåòêà íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè. Êîìèñèÿòà ïî áþäæåòà îáà÷å, òâúðäè, ÷å â òå÷åíèå íà 15 ãîäèíè ðàçõîäèòå âåðîÿòíî ùå äîñòèãíàò äî 125 ìèëèàðäà äîëàðà, 19 ìèëèàðäà îò êîèòî ùå ñà çà ñìåòêà íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè. Çàìåñòíèê äúðæàâíèÿò ñåêðåòàð Ñòðîá Òàëáîò çàÿâè â èíòåðâþ, ÷å ñòðàíèòå îò Öåíòðàëíà Åâðîïà â äåéñòâèòåëíîñò ùå õàð÷àò ïî-ìàëêî çà îðúæèå, àêî áúäàò ïðèåòè â ÍÀÒÎ, áëàãîäàðåíèå íà êîëåêòèâíàòà ñèãóðíîñò, ïðåäëàãàíà îò Ïàêòà. "×óâñòâóâàéêè ñå ïî-ñèãóðíè, íÿìà äà èìàò òîëêîâà ñòèìóëè çà íåïðåêúñíàòî óâåëè÷àâàíå íà âúîðúæàâàíåòî çà îêàçâàíå ñúïðîòèâà íà ðåàëíè èëè ïðåäïîëàãàåìè ôàêòîðè íà íåñèãóðíîñò ", òâúðäè òîé.
Íî ×åøêàòà ðåïóáëèêà, Óíãàðèÿ è Ïîëøà ïëàíèðàò óâåëè÷àâàíå íà âîåííèÿ áþäæåò çà ñëåäâàùèòå ãîäèíè, âúïðåêè ÷å òîçè ðàçõîä âñå îùå ïðåäñòàâëÿâà åäíà ìàëêà ïîðöèÿ îò òåõíèòå èêîíîìèêè, ñïîðåä äîêëàäà íà Êîìèòåòà ïî âúíøíèòå îòíîøåíèÿ ïðè Ñåíàòà, ñúñòàâåí îò ñåíàòîðà Äæîçåô Áèäúí Äæóíèúð, äåìîêðàò îò ùàòà Äèëúóåúð, áëàãîðàçïîëîæåí êúì ðàçøèðÿâàíåòî íà ÍÀÒÎ.
Êðèòè÷íî íàñòðîåíèòå ïî îòíîøåíèå ðàçøèðÿâàíåòî íà ÍÀÒÎ ñ÷èòàò, ÷å ðàçõîäèòå ïî âúîðúæàâàíåòî ùå ïîðîäÿò ïîëèòè÷åñêè è èêîíîìè÷åñêè ïðîáëåìè â Öåíòðàëíà Åâðîïà. "Êðàéíî íåïðîçîðëèâî çà òåçè ñòðàíè å äà ñå îáðåìåíÿâàò ñ ïîäîáíè ðàçõîäè ñëåä êàòî è áåç òîâà òðÿáâà äà ïëàùàò ðàçíîñêèòå, íåîáõîäèìè çà ïîñðåùàíå íà ñîáñòâåíèòå èì ñîöèàëíè íóæäè", êàçâà Äæåê Ìåòëîê, áèâø ïîñëàíèê íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè â Ìîñêâà. "Òåçè ñòðàíè ñà ñâîáîäíè äà êóïóâàò àìåðèêàíñêî îðúæèå", çàÿâè òîé. "Âúïðîñúò å êàê ùå ãî ïëàòÿò. Àêî ôèíàíñèðàíåòî áúäå èçâúðøåíî îò àìåðèêàíñêèÿ äàíúêîïëàòåö, òî òîâà ùå å ñóáñèäèÿ çà ïðîèçâîäèòåëèòå íà îðúæèå. Íî àêî ñàìèòå òå ùå ïëàùàò, òîâà ìîæå äà äîâåäå äî ñåðèîçíî èçêðèâÿâàíå â áþäæåòà íà òåçè ñòðàíè".
Ïåðñïåêòèâàòà çà óâåëè÷àâàíå ðàçõîäèòå ïî âúîðúæàâàíåòî íà ñòðàíèòå - ïîòåíöèàëíè íîâè ÷ëåíêè íà ÍÀÒÎ è îñîáåíî íà Ðóìúíèÿ, ñìóùàâà ñúùî òàêà è Ìåæäóíàðîäíèÿ âàëóòåí ôîíä, ÷èèòî çàåìè îò ìèëèàðäè äîëàðè â ðåãèîíà ñà îáâúðçàíè ñ óñëîâèåòî çà íèñêî ðàâíèùå íà äàíúöèòå, êàêòî íàïîìíÿò ïðåäñòàâèòåëè íà ñàìèÿ ôîíä. Ïðåç òîçè ìåñåö ïúëíîìîùíèÿò äèðåêòîð íà Ôîíäà - Ìèøåë Êàìäåñþ, ïîâäèãíà ïðîáëåìà çà âîåííèòå ðàçõîäè â Öåíòðàëíà Åâðîïà ïðåä Ñåêðåòàðÿ íà Õàçíàòà - Ðîáåðò Ðàáèí, ñïîðåä äóìèòå íà âèñø ñëóæèòåë íà Õàçíàòà.
(èç "New York Times" îò 30.06.1997 ã., ïðåâîä îò àíãë. "Èñêðè")
Ïèøåòå íè: iskri@ecn.org